Takahashi Rumiko (Nhật: 高橋留美子 (Cao Kiều Lưu Mỹ Tử)?) là một trong những mangaka xuất sắc cũng như giàu có nhất Nhật Bản hiện nay.[1][2] Mặc dù là phụ nữ, nhưng bà thừa nhận thích đọc và viết các tác phẩm manga dành cho shōnen hơn là các tác phẩm dành cho shōjo,[3] nguyên do từ thuở nhỏ bà đã đọc, làm quen và yêu thích các shōnen manga thông qua tạp chí Shōnen Sunday.[4] Các bộ truyện của bà như Inu Yasha, Một nửa Ranma, Mezon Ikkoku, Urusei Yatsura... nhanh chóng được nhiều độc giả ưa thích và đã làm nên sự thành công cũng như nổi tiếng của nữ họa sĩ. Tính đến năm 2008, đã có hơn 170 triệu ấn phẩm của Takahashi được bán ra trên toàn thế giới.[5] Bà cũng đã đoạt hai Giải thưởng Manga Shogakukan (Shogakukan Manga Award): giải thưởng năm 1981 dành cho Urusei Yatsura và giải thưởng năm 2002 dành cho Inu Yasha.[6]
Với bề dày thành tích như trên, độc giả đã gán tặng Takahashi Rumiko biệt danh "công chúa manga".[7] Ngoài ra, bà còn mang danh hiệu là "họa sĩ truyện tranh được yêu thích nhất Nhật Bản".[8] Một điều đặc biệt là "Takahashi đã dành trọn cuộc đời mình cho manga" và đến nay bà vẫn chưa lập gia đình.[9]
Tuổi thơ và khởi đầu sự nghiệp
Takahashi Rumiko chào đời vào ngày 10 tháng 10 năm 1957 tại Niigata, Nhật Bản. Theo một bài viết, vào thuở nhỏ niềm yêu thích manga của Rumiko không hơn gì so với những đứa trẻ khác, cô cũng hay vẽ nguệch ngoạc vào các trang vở của mình nhưng chưa hề nghĩ gì đến việc sẽ trở thành một mangaka chuyên nghiệp.[9] Tuy nhiên trong một bài phỏng vấn năm 2000, chính Takahashi Rumiko lại khẳng định: "'Tôi luôn muốn trở thành một họa sĩ truyện tranh chuyên nghiệp, ngay từ khi tôi còn là một đứa con nít."[10] Khi vào học khoa văn của trường Đại học Nihon Josei (Nihon Josei daigaku - Đại học Phụ nữ Nhật Bản), Rumiko bắt đầu tham gia Gekiga Sonjuku, một trường học nổi tiếng về manga theo trường phái kịch họa (劇画, gekiga) do magaka lừng danh Koike Kazuo sáng lập và bắt đầu con đường sáng tác của mình.[9] Chính nhờ sự hướng dẫn của Koike mà Rumiko đã học được rất nhiều kiến thức quan trọng cũng như nâng cao "tay nghề" của mình lên rất nhiều, đặc biệt là hiểu được tầm quan trọng về tính cách đa dạng của các nhân vật, từ đó hình thành nên phong cách xây dựng nhân vật độc đáo của mình. Và kể từ lúc đó, cô sinh viên Rumiko đã bắt đầu tìm được công việc mà mình thật sự yêu thích. Nhận xét về Gekiga Sonjuku, Rumiko nói: "Tôi không thấy nó giống như một trường học, tôi thấy nó giống như tham gia một câu lạc bộ."[11]
Cũng trong thời gian ở Gekiga Sonjuku, Rumiko đã cùng làm việc với Yamamoto Atsuji và làm trợ lý cho Umezu Kazuo, một mangaka nổi tiếng về truyện kinh dị. Và ở Nihon Josei cô cũng trờ thành bạn thân của mangaka Meijiro Hanako và tiểu thuyết gia Hikawa Reiko.[9]
Năm 1976, Rumiko chính thức bước vào con đường của một mangaka chuyên nghiệp, khởi đầu bằng việc xuất bản các truyện ngắn trong tập san của Câu lạc bộ Manga trường Nihon Josei. Các tác phẩm đầu tay của cô lúc đó có thể kể đến như là Thus A Half of Them Are Gone, Bye-Bye Road. Phải nói, sự lựa chọn để trở thành một mangaka chuyên nghiệp của Rumiko là một quyết định hết sức khó khăn. Cô đã gặp không ít trở ngại, từ kinh phí cho đến việc thiếu vắng sự ủng hộ của gia đình.[11] Đồng thời, tính cạnh tranh của công việc này thật sự rất cao, thêm nữa ở Nhật Bản, thất bại trong tìm kiếm việc làm sẽ ảnh hưởng cực lớn đến tương lai. Cụ thể là, nếu Rumiko không tìm được công việc cho mình, chỉ trong vòng vài năm, cô sẽ không còn có cơ hội đó nữa vì khi đó, Rumiko sẽ bị các mangaka trẻ hơn nhưng năng lực không hề kém cạnh qua mặt.[9] Và ở Nhật Bản các sinh viên chưa ra trường thường đăng ký trước công việc của mình với các công ty, vì vậy họ thường không có đủ chỗ cho những người xin việc khác, dù có bằng cấp đi chăng nữa. [11]
Hồi tưởng lại thời gian này, Rumiko nói:
“ Khả năng thành công là có, nhưng cũng có nhiều khó khăn sẽ đến với bạn. Đúng là ở Nhật Bản thì bạn có nhiều cơ hội thành công hơn, nhưng khi bạn thất bại thì sẽ mất tất cả. Vì vậy bạn phải quyết định và theo đuổi quyết định đó. Trong trường hợp của tôi, thành công không đến ngay mà nó cần thời gian trước khi mọi việc bắt đầu diễn ra trôi chảy. Tất nhiên, cách tốt nhất để tìm ra giải pháp là cứ theo đuổi nó, chờ một vài năm và luôn hy vọng điều tốt đẹp nhất sẽ xảy ra với mình. ”
—Takahashi Rumiko, [11]
Sáng tác giai đoạn 1978-1987
Bìa manga Urusei Yatsura.
Urusei Yatsura (1978-1987):, còn được biết tới với cái tên tiếng Anh là Lamu the Invader Girl. Đây là tác phẩm lớn đầu tiên của Takahashi Rumiko và cũng là tác phẩm đem lại danh tiếng cho bà. Câu chuyện bắt đầu từ việc Moroboshi Ataru, một học sinh trung học thích tán tỉnh các cô gái xinh đẹp gặp một tu sĩ kỳ lạ tên Cherry và nhận được lời tiên đoán rằng nếu cậu đi về trên con đường đó thì sẽ gặp một chuyện quái gở và còn xui xẻo gấp trăm lần hiện giờ. Quả nhiên ngay sau đó, cậu đã phải thi đấu với Lum (Lamu trong phiên bản tiếng Anh), một công chúa người ngoài hành tinh. Mặc dù thắng nhưng do một sự nhầm lẫn nho nhỏ mà Lum đã tuởng rằng Ataru muốn lấy mình làm vợ và ngay lập tức cô bám dính lấy Ataru... Cốt truyện và các nhân vật thay đổi khá nhiều, ứng với sự trưởng thành dần lên của ngòi bút Takahashi. Ví dụ Ataru từ một cậu học trò xui xẻo dần biến thành một anh chàng háo sắc. Còn Lum thì ban đầu cô chỉ đóng vai trò một nhân vật phụ, nhưng về sau đã trở thành nhân vật chính. Sau này Takahashi kể lại rằng bà không gặp nhiều khó khăn khi viết Urusei Yatsura, vì nó là một manga hướng đến tầng lớp học sinh và thanh thiếu niên, mà tác giả của nó lúc đó cũng là... thanh thiếu niên.[9] Nhìn chung, Urusei Yatsura là một truyện mang tính chất hài hước điển hình của Takahashi. Chính tác giả đã nói rằng bà muốn người đọc cười khi đọc Urusei Yatsaura.[12] Ngoài ra, cốt truyện khó đoán, kịch tính, nhiều "cạm bẫy", nhiều nút thắt, nhiều bất ngờ cũng là một nguyên nhân đem lại sự yêu thích của độc giả cho Urusei Yatsura.[12] Chính Takahashi đã thổ lộ: "...tôi không muốn viết truyện theo lối thông thường - tôi muốn độc giả hoàn toàn bất ngờ trước những diễn biến tiếp theo của câu chuyện. Những câu chuyện nên có những "âm mưu phụ" (subplots) liên kết thời điểm khởi đầu với thời điểm cao trào, điều này sẽ khiến độc giả hồi hộp đoán định những sự kiện xảy ra trong các phần tiếp theo. Phải nói là rất khó khăn khi xâu chuỗi tất tần tật những tiểu xảo nhỏ đó lại với nhau."[11]
Bìa wideban Mezon Ikkoku.
Mezon Ikkoku (viết theo tiếng Anh là Maison Ikkoku, 1980-1987): tác phẩm lớn thứ hai của Takahashi, sáng tác cùng thời với Urusei Yatsura. Câu chuyện kể về các sự kiện xảy ra tại ngôi nhà trọ Ikkoku, trong đó chủ đạo là chuyện tình lãng mạn giữa Godai Yusaku, một cậu học trò nghèo và lận đận trong chuyện thi cử học hành, với Otonashi Kyoko, một góa phụ trẻ trung xinh đẹp và là người chủ mới của ngôi nhà trọ. Trái với phần nhiều các tác phẩm khác của Takahashi, Mezon Ikkoku không hề có người ngoài hành tinh, võ thuật, yêu quái, bùa chú,... nó đơn giản là một câu chuyện thông thường trong đời sống thực tế của mỗi con người. So với các tác phẩm như Urusei Yatsura hay Một nửa Ranma sau này, rõ ràng Mezon Ikkoku hướng đến một thành phần độc giả lớn tuổi hơn và nó phần nào nghiêm túc hơn.[9] Và cốt truyện của Mezon Ikkoku cũng được sắp xếp khác hơn so với Urusei Yatsura: "Viết Mezon Ikkoku giống như đặt một quả bóng căng trên sợi dây đàn. Tôi phải phát triển cốt truyện theo từng bước, bước sau dựa trên nền tảng của bước trước. Còn Urusei Yatsura giống như đập một quả bóng xuống đất, tôi không biết nó nảy lên như thế nào".[11] Đáng chú ý là Mezon Ikkoku bán chạy hơn Urusei Yatsura rất nhiều (doanh số mỗi tập hơn Urusei Yatsura trung bình tới 80%), nguyên do được giải thích là, so với Urusei Yatsura, các nhân vật trong Mezon Ikkoku tạo được sự đồng cảm rất lớn cho độc giả,[11] họ ít khi cười trên những thất bại của các nhân vật như trong các tác phẩm khác, như Urusei Yatsura. Chính tác giả Takahshi nhấn mạnh: "... điểm khác biệt lớn nhất giữa Mezon Ikkoku và Urusei Yatsura chính là ở việc xây dựng nhân vật. Nhân vật chính trong Urusei Yatsura cơ bản là mẫu người độc giả mong muốn. Trong Mezon Ikkoku, nhân vật chính là mẫu người khiến độc giả thông cảm và, họ thấy có chút gì của mình trong đó.".[11]
[sửa]Sáng tác giai đoạn 1987-1996
Ningyo Shirīzu (1984-1994):, còn được biết tới với cái tên tiếng Anh Mermaid Saga. Ningyo Shirīzu là một câu chuyện mà nội dung đã mang tính cách đặc trưng và riêng biệt so với các các câu chuyện ảo tưởng khác của Takahashi. Câu chuyện kể về một cặp tình nhân tình cờ mang trong mình cuộc sống bất tử do ăn phải thịt của người cá trong thần thoại. Suốt nhiều thế kỷ, họ luôn truy tìm cách để kết thúc cuộc sống này, tuy bất tử nhưng đầy hỗn tạp và lo lắng. Khác với những tác phẩm thường thấy của bà (hài hước, tình cảm), câu chuyện này có thể nói là thuộc dạng kinh dị và mang sắc thái hơi đen tối, bạo lực, cùng nội dung rất sâu sắc và... khó hiểu.[9] Đối với những độc giả đã quen với các tác phẩm hài truyền thống của Takahashi, Ningyo Shirīzu đúng là một cú sốc. Bản thân tác giả cũng thắc mắc về lý do mình viết Ningyo Shirīzu: "Có lẽ đây là kết quả của một sự hồi hộp phấn chấn của tôi. Tôi cũng không rõ. Thỉnh thoảng tôi nảy ra một số ý tưởng kinh dị.".[11]